Catedral de Tui: cabeceira e coro

O profesor Yzquierdo Perrín (1993, pp.243) afirma que "A catedral empezouse pola cabeceira e, igual ca en Lugo,  prescindiu do deambulatorio; organizouse en tres capelas, que, segundo estima Bango, debían ser semicirculares, pero que foron substituídas polas actuais que sufragou o bispo don Pedro Beltrán, entre 1495 1 4999. As antigas ábsidas estaban dedicadas así: a central, á Virxe María; a norte, ao apóstolo Santiago, e a sur, a San Pedro".

Sobre esta parte do templo Cameselle e Iglesias afirman:

“Cóbrese cun tramo de bóveda de medio canón, restos da primitiva románica, e na parte correspondente a finais do século XV con bóveda nervada. A consecuencia dun lóstrego caído o 17 de novembro de 1791, que causa destrozos e ameaza de ruína á catedral, foi necesario realizar importantes traballos de consolidación, obras que leva a cabo o mestre Domingos de Novás e Lemos de Pazos de Reis, quen extraordinariamente encárgase de reconstruír a cimentis o alicerce norte do cruceiro ata a altura das bóvedas, os arcos e aberturas laterais desta capela maior. Actualmente acubilla o coro catedralicio trasladado en 1954 desde a nave central. A sillería é obra do escultor Francisco Castro Canseco que contrata no ano 1699 na cantidade de 60.000 reais. Nos sitiais dos respaldos baixos figuran as escenas coa vida e milagres de san Telmo, patrono da cidade e da diócese. Nos da parte alta hai representacións de santos de devoción en Galicia. A cadeira presidencial ten a imaxe de san Telmo policromada e o escudo do bispo Frei Anselmo Gómez da Torre, o seu patrocinador. No guardapolvos da crestería están talladas escenas da vida da Virxe, patroa da catedral.

No presbiterio hai que destacar a Sé do Bispo, tallada en madeira de castiñeiro polo xa coñecido escultor Domingos Rodríguez de Pazos para a sillería da Sala Capitular. No respaldo figura a imaxe de san Epitacio e na parte alta a Asunción da Virxe. Foi á Exposición Universal de Barcelona de 1929 e desde entón quedou neste lugar.

Os frontais que forman o altar maior teñen unha decoración de entrelazos de inspiración mudéxar, parecen obra do século XIV e proceden da capela de santa Catalina.”

Sobre o coro o profesor Rosende (1995) cóntanos:

“A sillería de coro da catedral de Tui, contratada en febreiro de 1699 por Francisco de Castro Canseco, serviu de soporte para un gran despregue figurativo, como viña sendo habitual en Galicia desde a segunda metade do século XVI. A historia de San Pedro González Telmo, patrón da diócesis e da cidade, mostrábase nos taboleiros da sillería baixa; un amplo santoral cumpría coas esixencias devocionais propias e duplicaba a súa presenza por medio das pilastras no segundo corpo, e a vida da Virxe ocupaba o gardapó.

As súas historias coroaban a gran estrutura lígnea emplazada originalmente nos primeiros tramos da nave central, onde aínda hoxe quedan algúns restos. Era a segunda vez que en Galicia unha sillería facíase cargo de forma tan pormenorizada dun relato destas características. E aínda cando non se alcanzase o nivel da primeira -a de San Martíño Pinario de Santiago, o máis fermoso himno esculpido que Galicia consagrado á Nai de Deus-, dadas as limitacións do autor e o seu equipo de colaboradores, os resultados, medianamente aceptables desde o punto de vista artístico, resultaron francamente aleccionadores no plano iconográfico ao facerse cargo non só das devocións e daqueles aspectos máis relevantes da piedade do momento, senón ao tratar de lexitimar como propias aqueloutras que non o eran, aínda que para iso fose necesario recorrer ao contrabando de santos.

A sillería facíase tamén cargo dun principio ordenador da iconografía que se desenvolveu por primeira vez en San Martín Pinario e que consistía en dispoñer o santoral entre dúas secuencias narrativas monográficas. A diferenza estriba en que en Tui os relevos da Virxe pasan a ocupar o gardapó e os de San Pedro González Telmo a primeira orde de cadeiras, mentres que en Santiago procedeuse á inversa, a vida de San Bieito emprázase no remate e a da Virxe na sillería baixa. Pero en ambos casos compártese un similar afán narrativo -máis seco en Tui- que, por unhas ou outras razóns, incluso algunha compartida ponse ao servizo duns intereses que se xustifican facilmente. En Tui, para o ciclo da Virxe, o único que agora nos interesa, sería suficiente pensar que ela ostenta a titularidad do templo catedralicio, con todo non estaría de máis recordar tamén que a súa imaxe, tras recibir os máis feroces ataques dos protestantes, converteuse para o mundo católico nun dos motivos esenciais de de reivindicación, saíndo a súa figura ata máis fortalecida que antes.”

Cameselle Bastos, D. e Iglesias Almeida, E. La catedral de Tui. León, Edilesa, 2004, pax. 18.

Ramón Yzquierdo  Perrín. Galicia. Arte. A Coruña, Hércules, 1993, Tomo X. pp 247

Rosende Valdés, A. “Imágenes de una letanía esculpida en la catedral de Tui”. En Cuadernos de Estudios Gallegos, Tomo XLII, Fascículo 107, Santiago 1995.